دانشجوی دکترای تاریخ ایران دورهی اسلامی، گروه تاریخ، دانشکدهی ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران؛ کارشناس پژوهشی مجموعهی فرهنگی و موزه تاریخ پزشکی استان همدان، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان همدان، همدان، ایران
چکیده: (179 مشاهده)
بیماریهای همهگیر، یکی از عوامل تهدیدکنندهی جوامع انسانی در گذشته بودهاند که از این میان، طاعون بیش از همه موجب مرگومیر فراوان شده است. بین سالهای ۱۱۵۱تا۱۱۵۲ش/ ۱۷۷۲تا۱۷۷۳م. در عراق دورهی عثمانی، طاعونی مشاهده شد که ضرباتی جبرانناپذیر را بر اقتصاد این نواحی وارد آورد و به «طاعون ابوچفچیر و ابوخنجر» مشهور شد. این طاعون در کشورهای کرانهی خلیج فارس و جنوب ایران نیز گسترش پیدا کرد؛ ازاینرو، در اروپا به طاعون پارسی نیز شهرت یافت. هدف این نوشتار، بررسی اثرات این طاعون بر جوامع بشری و محدودهی فراگیری آن از ابعاد مختلف است. شیوهی مطالعه در این تحقیق، از نوع کتابخانهای است. نگارنده با تکیه بر روش تاریخی، از رویکرد توصیفیتحلیلی بهره جسته است. این پژوهش، با بهرهگیری از منابع فارسی و عربی و انگلیسی و با مراجعه به بانکهای اطلاعاتی داخلی و بایگانی روزنامههای بریتانیا و آرشیو دیجیتال کشور قطر که از مهمترین بایگانیهای خارجی هستند، به انجام رسیده است. بر اساس یافتهها، میانرودان ازجمله کانونهای مهم انتشار طاعون بوده و طاعون پارسی نیز در این منطقه شایع شده و به کشورهای همسایه نیز انتقال یافته است. نتایج تحقیق نشان داد، نخستین تکاپوهای استفاده از قرنطینه در ایران، در دورهی کریمخان زند روی داده و برخی اقدامات پیشگیرانه برای اولینبار، در زمان شیوع این طاعون انجام شده است. تجارتهای فرامنطقهای و عبور کاروانهای تجاری و زیارتی از این مناطق، بر شیوع این بیماری افزود. این طاعون، روابط سیاسیاقتصادی این مناطق با دیگر کشورها را دستخوش تحول کرد و بحران کاهش شدید جمعیت را در پی داشت.
شمارهی مقاله: 10
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
تاریخ پزشکی دریافت: 1402/6/24 | پذیرش: 1403/7/7 | انتشار: 1403/1/1