اخلاق و تاریخ پزشکی ایران

هجوم مغولان در سال 614 ق/1217م. به غرب و حضور پر رنگ آن ها در مسند حکومت ایران، آثار و پیامدهای فراوانی را به جای گذاشت که برخی از آن ها تا زمان حاضر هم قابل احصاء و پیگیری است. تأثیری که مغولان در ایجاد باورهای فرهنگی جدید در بین مردم ایران گذاشتند، از جمله تأثیری که در ایجاد روحیه ملی گرایی و رهایی از نفوذ معنوی خلافت بغداد، بر جای گذاشتند، غیر قابل انکار است. از طرفی ورود اقوام نیمه وحشی مغول به شهرهای ایران و سپس یکجانشینی آنان، آثاری را در عرصه فرهنگ عمومی مردم برجای گذاشت که از جمله تأثیر عقاید خرافی و باورهای عامیانه آنان بر طب و طبابت بود. این تأثیر تا به حدی بود که شالوده برخی از باورهای طب عامیانه امروز ما را هم در بر گرفته است.
نتایج پژوهش پیش رو که با بررسی برخی از اعتقادات طبی مغولان و مقایسه آن با طب عامیانه دوران قاجار به دست آمده است، نشان می دهد اگر چه طب سنتی ما به دلیل داشتن منابع مکتوب و برخورداری از ویژگی های یک مکتب توانست به حیات بی رمق خود ادامه دهد؛ اما طب عامیانه یا فلکلوریک ما که منبعث از سنت های شفاهی مردم عادی کوچه و بازار است، به شدت تحت تأثیر عقاید خرافی مغولان قرار گرفت و بعینه می توان رگه های تقدیرگرایی و پیچیده شدن در لفافه مذهب را که از جمله ویژگی های طب مغولان است، در آن مشاهده نمود.