دوره 5، شماره 9 - ( (اسفند ماه ویژه نامه اخلاق در آموزش) 1391 )
جلد 5 شماره 9 صفحات 0-63 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
لاریجانی باقر. اخــلاق در آموزش پزشکی با نگاهی بر آموزش اخلاق پزشکی. اخلاق و تاریخ پزشکی ایران. 1391; 5 (9) :63-0
چکیده: (17993 مشاهده)
آموزش پزشکی طی دهه‌های اخیر تحول و دگرگونی‌های زیادی را در حوزه‌های مختلف از جمله در نوع، موضوع، مدت، و شیوه‌های آموزشی مورد استفاده شاهد بوده است. گسترش ابعاد آموزش پزشکی، ابعاد مسائل اخلاقی مرتبط را نیز گسترده کرده است. امید می‌رود کنگره‌ی «اخلاق در آموزش پزشکی» بتواند در طرح و بررسی اهم موضوعات و گشایش راه برای فعالیت‌های مطالعاتی و تحقیقاتی بعدی مثمرثمر باشد. برخی محورهای مورد نظر که بعضاً در مقالات مورد ارائه بحث خواهند شد، عبارتند از: 1. مفاهیم و نظریات مربوط به جایگاه اخلاق در نظام آموزشی 2. بررسی مفاهیم اخلاقی در برنامه‌ریزی‌های آموزشی و کتاب‌های درسی 3. ارزیابی شاخص‌های کمی و کیفی مربوطه با توجه به اخلاق در سطوح کلان سیاست‌گذاری آموزشی 4. چالش‌های مربوط به کاربرد اخلاق در آموزش 5. اخلاق در آموزش مجازی 6. اصول عام مرتبط با اخلاق کاربردی و حرفه‌ای 7. تأثیر آموزه‌های الهی در اخلاق در آموزش 8. رعایت حریم فردی و اجتماعی در اخلاق کاربردی و حرفه‌ای 9. توجه به اصول اخلاقی در انتشار داده‌های آموزشی و پژوهشی 10. توجه به اصول اخلاقی در برابرسازی فرصت‌های آموزشی برای اقشار و گروه‌های خاص 11. نقش آموزش اصول اخلاقی در تحقق صلح و توسعه‌ی پایدار 12. نقش آموزش اصول اخلاقی در تقویت احترام به تنوع و کثرت‌گرایی فرهنگی 13. چالش‌های اخلاقی مرتبط با شیوه‌های آموزش 14. اصول اخلاقی مربوط به فراگیران 15. اصول اخلاقی مربوط به مدرسان 16. اخلاق در محیط آموزشی 17. نقش اصول اخلاقی در ارتباط موثر فراگیران و مدرسان 18. چالش‌های اخلاقی در شیوه‌های متداول و نوین آموزشی 19. چالش‌های اخلاقی در شیوه‌های متداول و نوین ارزشیابی 20. نقش الگوهای اخلاقی در آموزش به‌طور مسلم، بحث اخلاق در آموزش ارتباط تنگاتنگی با نحوه‌ی نگرش اجتماع و جامعه‌ی علمی به مقوله‌ی اخلاق دارد. ایدهال‌های اخلاقی در بسیاری از فرهنگ‌ها و مذاهب تعریف و تبیین شده‌اند. اما صنعتی‌شدن جوامع و شتاب فزاینده در حوزه‌ی اقتصاد در برخی کشورها باعث رنگ باختن صبغه‌ی اخلاقی و غلبه‌ی نسبی مادیگری بر ارزش‌های معنوی اخلاقی شده است. تقویت «مهارت‌های اخلاقی» در کنار افزایش «دانش اخلاقی» در جوامع، خصوصاً در بین شاغلان به حرفه‌هایی که همواره دارای تقدس ویژه‌ای بوده‌اند، هدفی مهم است که باید با جدیت دنبال شود. مباحث متعددی می‌توان در ارتباط اخلاق و آموزش مطرح کرد. در حوزه‌ی پزشکی به‌علت نیازهای مختلف و مطرح بودن بحث‌های اخلاق پزشکی اقداماتی بسیاری صورت گرفته است که برخی از آن‌ها در حوزه‌ی پزشکی ذکر خواهد شد. در این راستا آموزش اخلاق بالینی یکی از مهم‌ترین ضرورت‌های توسعه‌ی اخلاقی نظام سلامت محسوب می‌شود و بر این اساس، برنامه‌های آموزشی در سطوح مختلف شامل دوره‌های کوتاه‌مدت دارای گواهینامه، و تحصیلات تکمیلی کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی در دانشگاه‌های معتبر جهان به‌صورت روبه‌فزونی ارائه شده است. در همین راستا، ایجاد زیرساخت‌ها و ظرفیت‌سازی لازم در کشور ما نیز با جدیت مورد هدف قرار گرفته است. در پی ایجاد کمیته‌ی اخلاق در پژوهش و تدوین اصول26 گانه‌ی اخلاق در پژوهش کشور (1379)، آموزش اخلاق نضج ویژه‌ای یافت. در دهه‌های اخیر چند هدف عمده پیگیری و اجرا شده است: طراحی و راه‌اندازی دوره‌های MPH اخلاق پزشکی (1383) و سپس PhD اخلاق پزشکی (1387) که تاکنون پنج دوره آموزش آن پیگیری شده است. بازنگری برنامه‌های آموزش اخلاق‌پزشکی به لحاظ محتوا و روش‌شناسی در مقطع پزشک عمومی طراحی تم طولی اخلاق در دانشکده‌ی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران طراحی برنامه‌ی آموزشی اخلاق پزشکی در مقاطع دستیاری علوم پزشکی متناسب با نیازهای هر رشته ارائه‌ی فرصت مطالعاتی کوتاه‌مدت جهت آموزش‌های تکمیلی محققان و اعضای هیئت علمی برگزاری سمینارهای ملی و کنگره‌های بین‌المللی و نیز کارگاه‌های2-1 روزه‌ی آموزشی برای گروه‌های مختلف طراحی تم طولی اخلاق در دانشکده‌ی پزشکی از اقدامات ارزشمندی است که مورد تدوین قرار گرفته است و با عنایات الهی در آموزش تعهد حرفه‌ای در طول دوره‌ی پزشکی عمومی مثمرثمر خواهد بود. علاوه بر ایجاد الگوی رفتاری (role modeling) از اعضای هیأت علمی، بهره‌گیری از مربی اخلاق در کل دوره‌ی تحصیل پزشکی عمومی، و الزام ارائه‌ی پورتفولیو (نمونه کار) در مورد تعهد حرفه‌ای توسط هر دانشجو، برنامه‌های دیگری همچ‌ون ادای سوگند‌نامه‌ی پزشکی (در ابتدای مقطع علوم پایه‌ی پزشکی و انتهای دوره‌ی کارورزی)، برگزاری جلسه کرامت انسانی جسد و مراقبت از بیمار (در مقطع علوم پایه پزشکی)، و جشن روپوش سفید (در ابتدای دوره‌ی کارآموزی) از دیگر برنامه‌هایی است که در طی دوره تحصیل پزشکی به تقویت حساسیت اخلاقی در دانشجویان خواهد پرداخت. در مقاطع دستیاری علوم پزشکی نیز متناسب با نیازهای هر رشته، برنامه آموزش اخلاق پزشکی طراحی شده است که در سطوح عمومی (برای کلیه رشته‌های بالینی) و تخصصی برای برخی گروه‌های تخصصی و فوق تخصصی ارائه خواهد شد. هم‌چنین، در سال‌های اخیر فرصت‌های مطالعاتی کوتاه‌مدت جهت آموزش‌های تکمیلی در حوزه‌های بالینی، اخلاق در پژوهش و مبانی و فلسفه‌ی اخلاق در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور ارائه شده است. اقدامات ترویجی متعدد، خصوصاً در قالب برگزاری سمینار‌ها و کارگاه‌های آموزشی، و نیز چاپ و نشر مجلات ،کتاب‌ها و نشریات مختلف در این حوزه، از فعالیت‌های مهم صورت‌گرفته در راستای توسعه‌ی اخلاقی نظام سلامت بوده است که در برخی مقالات به آن پرداخته شده است. از آنجا که اتیان اخلاق در بالین نیازمند دستورالعمل‌های متناسب است، تدوین راهنماهای اخلاقی لازم نیز در کشور مورد توجه قرار گرفته است و در حوزه‌ی اخلاق بالینی، منشور حقوق بیمار، و نیز آیین اخلاق پزشکی تدوین شده و در حال پیگیری است. محورهای کلی منشور حقوق بیمار در ایران عبارت است از: محور اول: دریافت مطلوب خدمات سلامت حق بیمار است. محور دوم: اطلاعات باید به‌نحو مطلوب و به میزان کافی در اختیار بیمار قرار گیرد. محور سوم: حق انتخاب و تصمیم‌گیری آزادانه‌ی بیمار در دریافت خدمات سلامت باید محترم شمرده شود. محور چهارم: ارائه‌ی خدمات سلامت باید مبتنی بر احترام به حریم خصوصی بیمار و رعایت اصل رازداری باشد. محور پنجم: دسترسی به نظام کارآمد رسیدگی به شکایات حق بیمار است. تدوین آیین اخلاق پزشکی جمهوری اسلامی ایران، در همین راستا در حال انجام است و کارگاه‌های مشورتی در خصوص بررسی پیش نویس اولیه برگزار شده است. هم‌چنین، فعال‌سازی کمیته‌های اخلاق بیمارستانی، هدف اساسی دیگری است که در سال‌های اخیر در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور مورد توجه بوده است. در نهایت، باید گفت شواهد نشانگر این است که همان‌گونه که اخلاق به‌عنوان یک‌جزء مهم در آموزش پزشکی و مراقبت‌های سلامت در تمام دنیا شناخته شده است. در کشور ما نیز فعالیت‌های مثمرثمری در این راستا صورت پذیرفته است. به‌نظر می‌رسد بالابردن سطح آگاهی عموم مردم؛ اعم ازگیرندگان و ارائه‌دهندگان خدمات سلامت، اعمال نظارت‌های لازم، و ممیزی قوانین و مقررات حوزه‌ی سلامت در جهت تقویت اخلاق در بالین هدف‌های اساسی آتی هستند که نیازمند پیگیری می‌باشند.
نوع مطالعه: سرمقاله |
دریافت: 1392/3/31 | پذیرش: 1392/3/31 | انتشار: 1392/3/31
دریافت: 1392/3/31 | پذیرش: 1392/3/31 | انتشار: 1392/3/31
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
