دانشگاه پیام نور، مرکز تهران ، maghami@hoghoogh.com
چکیده: (12773 مشاهده)
در اسناد حقوقی اتانازی داوطلبانه، اعم از فعال و انفعالی، با حق بر درمان و حق حیات مرتبط است. به علاوه، آزادی انتخاب مسألهای اساسی در بررسی اخلاقی اتانازی داوطلبانه است. لذا این پرسش اساسی مطرح است که آیا حقوق بشر توسط خود انسان قابل سلب است؟ پاسخ به این پرسش بحثی در ماهیت حقوق بشر میطلبد. در اسناد حقوقی بینالمللی تصریحی بر جواز اتانازی وجود ندارد، اما میتوان به کلیت موضوع حق حیات اشاره کرد و این پرسش را مطرح نمود که آیا حق حیات با حق مرگ ملازمه دارد؟ دیوان اروپایی حقوق بشر معتقد است که ممنوعیت نقض حق حیات، مندرج در مادهی 2 کنوانسیون اروپایی حقوق بشر، به روابط میان افراد با یکدیگر (علاوه بر دولت) نیز تسرّی مییابد. اما پرسش بی پاسخ این است که آیا دارندهی حق میتواند از حق خود اعراض نماید؟! با تعهد مثبت دولتها برای حمایت از حقوق بنیادین بشر، این انتخاب برای یک دولت مسؤول برای دفاع قابل استناد نخواهد بود. در واقع، قواعد حقوق بشری نیز قواعدی امری هستند؛ برای مثال، مادهی 959 قانون مدنی ایران اشعار میدارد هیچ کس نمیتواند حقوق مدنی را از خود سلب نماید. به علاوه، از نظر مذهبی نیز خودکشی ممنوع است.
در نتیجه، با توجه به امری بودن قواعد حقوق بشر و حکم عقلی مبنی بر درمان بیماری و استناد بر لزوم استفاده از توان انسان، میتوان مدعی شد حقوق بشر اتانازی داوطلبانه را تجویز نکرده و چه بسا منع نموده است. بنابراین، مبنای حقوقی یا واقعی برای حق انسان نسبت به خود بهعنوان لایهی سوم حقوق بشر وجود ندارد؛ بهویژه در مواردی که استفاده از سایر حقوق به حق بنیادینی چون حق حیات بستگی دارد. باوجود این، پرسش تازه این است که رابطهی حقوق بشر (بهویژه حق حیات) با آزادی اراده و انتخاب چیست؟
نوع مطالعه:
پژوهشي |
پذیرش: 1392/4/30 | انتشار: 1396/7/5