۵ نتیجه برای راهنمای اخلاق
نسرین نژاد سروری، سید حسن امامی رضوی، باقر لاریجانی، فرزانه زاهدی،
دوره ۴، شماره ۲ - ( ۱-۱۳۹۰ )
چکیده
امروزه استفاده از سلول‌های بنیادی، افق تازه‌ای در علم پزشکی و درمان امراض صعب‌العلاج باز کرده است. اما تولید و استفاده‌ی درمانی و پژوهشی از سلول‌های بنیادی، با مسائل اخلاقی زیادی چون: باروری و سقط جنین عمدی جهت تولید سلول‌های بنیادی، استفاده‌ی ابزاری از انسان و پایمال شدن شأن و احترام رویان انسان، سودجویی‌های مالی احتمالی، ودیعه بودن جسم انسان، معضلات اخلاقی مرتبط با همانندسازی به‌عنوان روشی جهت تولید سلول بنیادی، استثمار زنان جهت دریافت تخمک بیش‌تر، درمان‌های بی‌مورد و اضافی با سلول بنیادی جهت سود جویی‌های تجاری و پایمال شدن حقوق بیماران تحت تبلیغات واهی مرتبط با درمان با سلول بنیادی، همراه است. لذا، تدوین راهنمای اخلاقی متناسب با فرهنگ و باورهای دینی در کشور جهت ارتقاء اخلاقی فعالیت‌های پژوهشی و درمانی پزشکان و پژوهشگران دراستفاده از این سلول‌ها، مدنظر قرار گرفت.
در این مطالعه، ابتدا با استفاده از منابع اینترنتی، ضمن گردآوری و ترجمه راهنماهای اخلاقی معتبرجهانی پیرامون درمان و پژوهش با سلول‌های بنیادی، اصول اخلاقی مشترک آن‌ها استخراج گردید. سپس با مطالعه‌ی منابع دینی و فقهی، مضامین مرتبط با این اصول جست‌وجو و نهایتاً پیش‌نویس اولیه‌ی راهنمای اخلاقی ملی در درمان و پژوهش با سلول بنیادی با در نظر گرفتن فرهنگ اسلامی- ایرانی تدوین شد. سپس متن پیش‌نویس طی چند مرحله نظرخواهی از اساتید و صاحب‌نظران و بحث متمرکز گروهی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و اصلاحات لازم اعمال گردید. با اتمام مطالعه، راهنمای اخلاقی پیشنهادی در دو بخش عمومی و اختصاصی تهیه شد. راهنمای عمومی شامل منابع جایگزین رویان انسان جهت تهیه سلول بنیادی جنینی و راهنمای اختصاصی شامل دو بخش: راهنمای اخلاقی در پژوهش‌های سلول بنیادی و راهنمای اخلاقی در درمان با سلول بنیادی می‌باشد. لازم است راهنمای پیشنهادی جهت تأیید نهایی در شورای سیاست‌گذاری وزارت بهداشت - درمان و آموزش پزشکی مورد بررسی قرار گیرد.
با توجه به اهمیت استفاده از سلول‌های بنیادی در پژوهش و درمان، وجود راهنمای اخلاقی متناسب با فرهنگ بومی بسیار ضروری است. لذا لازم است مسائل اخلاقی مطرح، طی کارگاه‌های آموزشی برای اعضای کمیتههای اخلاق، پژوهشگران و درمان‌گران تبیین شوند. راهنمای اخلاقی نیز باید به‌صورت دوره‌ای مورد بازنگری و تجدید نظر قرار گیرد.
فرزانه زاهدی، باقر لاریجانی،
دوره ۵، شماره ۱ - ( ۱۲-۱۳۹۰ )
چکیده
اخلاق در پژوهش، به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین موضوعات اخلاق زیستی نوین، در عرصه‌‌های مختلف علم و فناوری مورد توجه اندیشمندان و اخلاقیون جهان قرار دارد. کمیتههای اخلاق در پژوهش برای اتیان بهینه‌ی مبانی و اصول اخلاقی در حوزه‌ی پژوهش، طراحی و تشکیل شده‌اند. خوشبختانه، در بسیاری از کشور‌های جهان، این کمیته‌ها از جایگاه مناسبی برخوردار بوده، و در این راستا، رسالت و اهداف و وظایف آن‌ها در راهنماهای متعددی در سطح بین‌المللی و ملی تبیین گردیده است. در کشور ما نیز راهنماهای اخلاقی برای پژوهش در حوزه‌ی پزشکی و آیین‌نامه‌ی اجرایی کمیتههای اخلاق در پژوهش تدوین شده است. ضرورت وجود آموزش‌‌های ویژه برای توانمندسازی اعضای کمیته‌ها هم در منابع بین‌المللی و هم در آیین‌نامه‌ی اجرایی این کمیته‌ها در کشور تأکید شده است. در این مقاله‌ی کوتاه، برخی پیشنهادات در خصوص نحوه‌ی ارائه و محتوای آموزش‌‌های ویژه اعضای کمیتههای اخلاق، که توسط مجامع بین‌المللی ارائه شده است، مورد اشاره قرار می‌گیرد. با توجه به این‌که بسیاری از کمیتههای اخلاق در کشور برنامه‌ی مشخصی برای آموزش اولیه و بازآموزی‌‌های لازم برای اعضاء ندارند، به‌نظر می‌رسد لزوم برنامه‌ریزی ویژه و تغییری اساسی در پیش نیاز‌های آموزشی عضویت در این نهاد پراهمیت وجود داشته باشد.
اکرم السادات سادات حسینی،
دوره ۵، شماره ۴ - ( ۴-۱۳۹۱ )
چکیده
تحقیق بر روی کودکان موضوعی پیچیده و حساس با جنبه‌های خاص است، لذا راهنماهای خاص خود را دارد و چون همواره نیاز به بازنگری طرح‌ها و دستورالعمل‌ها وجود دارد، مطالعه‌ی حاضر با هدف نقد اخلاقی راهنمای کشوری اخلاق در پژوهش بر روی کودکان با روش جست‌وجوی کتابخانه‌ای انجام شد. در بحث دریافت رضایت آگاهانه از کودکان در مقاطع مختلف سنی با توجه به مطالعات اخیر نیاز به بازنگری و تهیه‌ی دستورالعمل‌های خاص برای هر مقطع سنی وجود دارد. اصل ممنوعیت تشویق مالی در تحقیق بر روی کودکان، دیدگاه‌های موافق و مخالف خود را دارد که ممنوعیت آن را زیر سوال می‌برد. از مباحثی که در کدهای اخلاقی مطرح است اصل سودمندی و عدم ضرر تحقیق برای کودکان است که دیدگاه فلسفی حاکم بر آن در مواردی تحقیقات بر روی کودکان را با چالش‌های بزرگی روبه‌رو ساخته است. به‌طوری که تحقیقات بر روی کودکان به‌صورت تحقیقاتی بی‌کیفیت درآمده است و محققان اغلب، حتی در موارد ضروری از تحقیق بر روی کودکان طفره می‌روند. در مبحث اطلاع‌رسانی و رازداری نیز امروزه مباحث متعددی در مورد توجه به سن کودک وجود دارد و این دستورالعمل‌ها باید با توجه به سن کودک تغییر نماید. لذا پیشنهاد می‌شود راهنمای اخلاقی موجود درجهت ارتقا مباحث اخلاقی آن مورد بازنگری قرار گیرد و با توجه به تجربه‌ی گذشته در این مسیر از گروههای تخصصی حقوقی، کلامی، فلسفی و اخلاقی نیز هم‌چون گذشته کمک گرفته شود.
حبیبه یکه تاز، فریبا اصغری، مهدی فرخ نیا،
دوره ۵، شماره ۹ - ( ۱۲-۱۳۹۱ )
چکیده
آموزش پزشکی و تربیت دانشجویان به‌عنوان نسل فردای پزشکان جامعه دارای اهمیت فوق العاد‌ه‌ای است. یکی از مهم‌ترین اجزای آموزش پزشکی، آموزش بالینی است که در این دوره دانشجویان مهارت‌‌های لازم برای طبابت در آینده را کسب می‌کنند. از اساسی‌ترین مسائل در آموزش بالینی، اخلاق پزشکی است. در سالیان اخیر دانشگاه‌‌های علوم پزشکی کشور تلاش‌‌های گسترد‌ه‌ای در جهت آموزش اخلاق پزشکی به دانشجویان داشته و پیشرفت‌‌های چشمگیری در این زمینه صورت گرفته است. به‌نظر می‌رسد برای نهادینه شدن و کاربردی کردن این آموزش‌‌ها لازم است راهنمای اخلاقی حقوق بیمار در آموزش پزشکی تدوین شود.
در این مطالعه با بررسی جامع متون، مقالات و راهنماهای مرتبط با رعایت حقوق بیمار در مراکز آموزشی، پیش نویس اولیه راهنمای اخلاقی آموزش بر بالین بیمار در مراکز آموزشی تدوین شد. سپس پیش نویس اولیه در گروههای ذینفع شامل بیماران، اساتید بالینی، دانشجویان مقاطع مختلف بالینی و کارشناسان اخلاق پزشکی به بحث گذاشته و نظرات گروه‌‌ها گردآوری و طبقه‌بندی شد. در مرحله‌ی آخر پیش نویس اولیه و نظرات جمع‌آوری شده، در جلسه‌ی هم اندیشی با حضور نمایندگانی از گروههای ذینفع ارائه و با اعمال تغییرات، متن نهایی راهنمای اخلاقی آموزش بر بالین بیمار در مراکز آموزشی- درمانی تدوین شد.
سعید بیرودیان،
دوره ۱۷، شماره ۰ - ( ۱۰-۱۴۰۳ )
چکیده
تعارض منافع، ازجمله موضوعات بسیار مهم و بحث‌برانگیز در حوزه‌ی اخلاق پزشکی است که می‌تواند بر کیفیت خدمات درمانی و اعتماد بیماران اثر بگذارد. ازآنجاکه ممکن است منافع مالی یا غیرمالی در مواقعی بر تصمیمات بالینی گروه پزشکی اثر بگذارد، این موضوع نیازمند توجه جدی است. «راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران»، به‌عنوان مرجعی معتبر، به بررسی این چالش و ارائه‌ی راهکارهایی برای مدیریت آن پرداخته است. این مطالعه به‌صورت مروری و با تحلیل اسناد و راهنمای اخلاق حرفه‌ای سازمان نظام پزشکی و منشور حقوق جامعه‌ی پزشکی ایران انجام شد؛ همچنین، مقالات علمی و پژوهش‌های مرتبط با تعارض منافع نیز بررسی و داده‌ها از منابع معتبر و به‌روز، جمع‌آوری و تحلیل شدند. نتایج نشان داد، تعارض منافع می‌تواند از اعتماد بیماران به پزشکان و کیفیت خدمات درمانی بکاهد. این موضوع به‌ویژه در مواقعی که بیماران احساس کنند، پزشک به‌جای منافع آن‌ها، تنها به منافع شخصی خود توجه دارد، برجسته‌تر می‌شود. پزشکان باید با شفافیت در ارتباط‌های مالی و حرفه‌ای خود، از بروز این تعارض‌ها جلوگیری کنند. «راهنمای اخلاق حرفه‌ای سازمان نظام پزشکی» و نیز «منشور حقوق جامعه‌ی پزشکی ایران» اصولی را برای مدیریت این تعارض‌ها و ایجاد نوعی تعادل میان حق و تکلیف پزشکان، ازجمله نیاز به افشای اطلاعات مالی و ارتباط با صنایع دارویی ارائه می‌دهند؛ همچنین، برگزاری دوره‌های آموزشی برای پزشکان در زمینه‌ی اخلاق حرفه‌ای و تعارض منافع می‌تواند به افزایش آگاهی و کاهش این مشکلات کمک کند. مدیریت تعارض منافع، از طریق پیروی از مفاد راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای می‌تواند به بهبود روابط پزشک و بیمار و در نهایت، ارتقاء کیفیت خدمات درمانی کمک کند. ضروری است که پزشکان و بیماران، به این موضوع توجه و از اصول اخلاقی پیروی کنند تا از بروز تعارض‌ها و مشکلات ناشی از آن جلوگیری شود.
