اخلاق و تاریخ پزشکی ایران

همسان­سازی به­ویژه همسان­سازی انسانی از جدیدترین و پیشرفته­ترین فناوری­های بشر امروز در زمینه­ی علوم پزشکی و ژنتیک است که به «بحث قرن» معروف شده است. موفقیت دانشمندان در به‌کارگیری این تکنولوژی بر روی حیوانات متعدد، نگرانی­های زیادی برای اندیشمندان برجسته­ی حوزه­ها­ی علوم مختلف به‌دنبال داشته است.

صدمات فیزیکی ناشی از دستکاری تخمدان زنان، هسته و جنین، و نیز امکان آسیب­های روحی و روانی، بیماری­های ناعلاج و پیری زودرس و سلب اختیار و اراده­ی انسان، نقض کرامت انسانی و تعارض با ادیان و جهان‌بینی از جمله نگرانی‌هایی است که پژوهش در این باب را ضرورت می‌بخشد. نگریستن به این پیامدها از منظر فلسفی که پژوهنده را از سطح به عمق و از شاخ و برگ­ها به ریشه رهنمون می­سازد، می­تواند به این نگرانی­ها سمت و سوی دیگری ببخشد یا این‌که به محل نزاع میان دانشمندان علوم طبیعی و علوم انسانی در مورد این فناوری پرتو افکند؛ به­ویژه آن‌که آبشخور چنین کاوشی برخاسته از سنت سترگ فلسفی اسلامی - ایرانی باشد. در جستار حاضر، با استفاده از روش تحلیلی - کتابخانه­ای آموزه‌های انسان­شناختی فلسفه­ی صدرایی از حیث وجودشناسی و معرفت­شناختی مورد بررسی قرار گرفته است. سپس نسبت میان پیامد­های به‌کارگیری فناوری مذکور با این آموزه­ها مورد تحلیل و سنجش قرار گرفته است. به­نظر می­رسد مبانی انسان­شناختی مفروض یا مخفی داشته شده در پس این نوع از فناوری، اعم از درمانی و تولیدمثلی با مبانی برخاسته از انسان­شناسی صدرایی نامتعارض است.